Werken aan een duurzaam voedselsysteem: Technasium leerlingen van het Hondsrug College ontwerpen aquaponic systemen

Leerlingen meenemen in de toekomstige voedseluitdagingen: dat was het doel van een project voor enkele Technasia in het noorden van het land. Opdrachtgevers van dit project waren Jong Leren Eten Friesland en Drenthe en ondernemer Denis van het bedrijf GreenFresh Aquaponic. Binnen het project gingen de leerlingen aan de slag met het opzetten van een aquaponics systeem, waarmee ze groenten kunnen telen. Wat zijn de ervaringen van zowel leerkrachten als leerlingen met dit project?

Copyright foto: Voedingscentrum

Om leerlingen mee te nemen in de technologische ontwikkelingen rond toekomstige gezonde voedselvoorziening, gingen Technasium leerlingen uit zowel Friesland als Drenthe aan de slag met een opdracht rond aquaponics.  Aquaponics zijn duurzame ecosystemen voor voedselproductie, waarbij planten en vissen samen worden gekweekt. De opdracht vond plaats binnen de wereld van Voeding en Vitaliteit.

Ervaring Hondsrug College 

Op het Hondsrug College in Emmen geeft docent Tom van Os het vak O&O aan 50 leerlingen van 4-havo. Maar liefst 10 weken lang waren zijn leerlingen bezig met dit project. Hoe zag de planning er voor dit project uit?

Introductieles vanuit ondernemer

Tom: “We zijn in september gestart met de aftrap van het project. Per week hadden we 4 lesuren van 45 minuten beschikbaar. Er was eerst een introductieles waarbij ondernemer Denis Banuoku van het bedrijf GreenFresh Aquaponics langs kwam om de opdracht toe te lichten. Hij vertelde de leerlingen meer over de werking van aquaponic systemen en verticale tuinen. Aquaponics was niet iets dat direct tot de verbeelding sprak bij de leerlingen, maar toen ze meer te weten kwamen over deze ‘binnen moestuinen’, werden er een aantal heel erg fanatiek. Zelfs in de tussenuren kwamen sommigen langs om aan de opdracht te werken.”

Docent O&O Tom van Os: "Aquaponics was niet iets dat direct tot de verbeelding sprak bij de leerlingen, maar toen ze meer te weten kwamen over deze ‘binnen moestuinen’, werden er een aantal heel erg fanatiek. Zelfs in de tussenuren kwamen sommigen langs om aan de opdracht te werken.”

Tijdsinvestering docent

De 50 leerlingen van Tom werden verdeeld over 10 groepen. Het bouwen van de aquaponics systemen duurde zo’n 8 weken. Qua planning kostte het Tom niet veel extra werk om met deze opdracht te werken. Tom: “Vanuit de opdrachtgever werd de opdracht geschreven, dus dat scheelde veel tijd. Ik heb zelf nog wat workshops verzorgd over projectmatig werken en verder tijd gestopt in de begeleiding van de groepjes. Het enige extra werk, was dat ik naar de bouwmarkt moest om de materialen voor de aquaponics te kopen."

Inzet Lekker naar Buiten!-bijdrage

Vanuit de Lekker naar Buiten!-bijdrage werden de materialen voor de aquaponics betaald, zoals aquaria, stellagebuizen, vissen, pompjes en pvc-buizen. Daarnaast werd uit de bijdrage ondernemer Denis betaald voor zijn gastles.

Beoordeling project

De leerlingen krijgen uiteindelijk een cijfer voor het product (aquaponic-systeem), hoe ze hebben samengewerkt en de eindpresentatie. Daarnaast is er nog een aanvullende opdracht, waarbij een recept wordt bedacht waarin de groentes die zijn gekweekt met het aquaponic systeem zijn verwerkt. Het recept moet daarnaast geschikt zijn om verkocht te worden in de schoolkantine.

Eén van de aquaponics systemen die door de leerlingen van het Hondsrug College werden gemaakt.

Vervolg project in de toekomst

Gaat deze opdracht volgend schooljaar ook weer worden ingezet? De kans is groot van wel. Tom: “Het hele project is goed bevallen bij zowel de leerlingen als bij de docenten. Het enthousiasme bij de leerlingen was erg leuk om te zien en we waren ook verrast door de creativiteit. Er was zelfs een groepje dat is afgeweken van de opdracht en heeft gekeken hoe je deze opdracht kunt uitrollen op de basisschool. Hier waren we stiekem wel erg verrast door! Een thema zoals dit blijft de komende jaren zeker nog actueel!"

"De wens bestaat wel om de aquaponics opdracht nog eens te behandelen, alleen dan in samenhang met andere schoolvakken en verschillende klassen. Zo kan het project worden verduurzaamd en beter worden verankerd in het onderwijs. Bij Techniek kan dan het systeem worden gebouwd, bij het vak ICT de sensoren om de temperatuur en PH te meten, bij Biologie kan het kweken van de groenten centraal staan en vanuit het vak Maatschappijleer kunnen er gastlessen worden verzorgd op basisscholen. We hebben ook de wens om de dan ontwikkelde ‘stand-alone’ aquaponics systemen in de schoolkantine te plaatsen, zodat bijvoorbeeld de  broodjes ‘gezond’ eigen gekweekte sla, radijs krijgen.“

Rol Jong Leren Eten makelaar

Agnes Schiphof was vanuit Jong Leren Eten Friesland betrokken bij dit project. Zij hielp mee met het schrijven van de opdracht. Waarom raadt zij een project rond aquaponics aan? Agnes: "Bij een aquaponics project komt veel kijken, zoals techniek, biologie, moestuinieren, koken en recepten bedenken. Dat biedt eindeloos veel manieren om het aan schoolvakken te koppelen en de leerlingen op een praktische manier te laten nadenken over voedsel en de hele keten daar omheen. Dit is een project waar je voor elke klas en niveau een leerzame opdracht kunt bedenken! Scholen kunnen de Jong Leren Eten makelaars in hun provincie altijd contacteren voor vragen rond zo’n opdracht!”