Bij het Kandinsky College Nijmegen staat het ontwikkelen van wereldburgerschap centraal. De leerlingen volgen hier tweetalig onderwijs of Nederlandstalig onderwijs met een focus op Life Science thema’s. Dit is een breed vakgebied waarin de leerlingen werken aan vraagstukken rondom vijf kernthema’s: natuur, gezondheid, voeding, klimaat en duurzaamheid. De projectweek in oktober voor de derdejaars leerlingen van havo en vwo, stond in het teken van plantaardige hamburgers maken én een bezoek aan een voedselbos. Hoe viel dit in aarde bij de docenten en leerlingen?
Sandra Schneider is Natuurkundedocent en projectleider van Life Science. Wat was het plan van aanpak bij Life Science? Sandra: “Leerlingen werken aan de 5 Life Science thema’s in projectweken en door het jaar heen bij verschillende vakken. In de onderbouw zijn er projectweken over plastic (leerjaar 1), natuur (leerjaar 1), ons lichaam (leerjaar 2), klimaatverandering (in ontwikkeling, leerjaar 2), en voeding / vegetarische hamburgers (leerjaar 3). De projecten zijn vakoverstijgend. Docenten van verschillende vakken zijn betrokken bij de ontwikkeling, uitvoering en organisatie van deze projecten. Leerlingen leren in de projectweken niet alleen binnen maar ook buiten de school, er worden experts uitgenodigd en er zijn uitstapjes naar bedrijven, musea, de natuur, de stad. Verder wordt er gewerkt aan een ‘whole school approach’ en gaan we Life Science steeds meer tegenkomen in het dagelijks leven op school, als onderdeel van onze reizen en van verschillende schoolbrede activiteiten.”
Gevarieerd, samenhangend programma
Twee jaar geleden begon de school met Life Science, maar in korte tijd is er al een aantal heel mooie, samenhangende projectweken opgezet. Sandra: “ De inbreng van en samenwerking tussen collega’s van verschillende vakken zorgen voor een gevarieerd programma waarin toch heel veel samenhang zit. We blijken met zijn allen heel veel mooie ideeën en waardevolle contacten te hebben. Gelukkig is er een groep docenten die tijd gekregen heeft om dit allemaal op te zetten. We hebben bewust niet gekozen voor een vak Life Science op de lessentabel, omdat het dan erg moeilijk wordt om het zo breed te maken. Dan gaat het al gauw één bepaalde richting op omdat je er een vaste docent op inroostert.”
Projectweek 3-havo en 3-vwo
De projectweek voor de derdejaarsleerlingen bestond uit de volgende activiteiten:
- Het maken van een hamburger, waarbij ze moesten kiezen uit één van de volgende hoofdingrediënten: kikkererwten, paddenstoelen, tempeh, seitan, tofu, aardappel, rode bieten of zwarte bonen.
- Het schrijven van een recept bij deze hamburger.
- Een bezoek aan voedselbos Kiemkracht 64 in Nijmegen.
Ervaring collega
Don Willems Docent scheikunde, Technologie en Toepassing: “Zelf kijk ik terug op een geslaagde projectweek, waarin ik verrast werd door de smaak en structuur van de zwarte bonen burger en de gesprekken met leerlingen rondom wat we in 2050 zouden (moeten) eten. We hebben het gehad over kweekvlees en 3D-geprint vlees. Ook hebben we gesproken over melk gemaakt uit aardappelen en het gehad over het eten van insecten.”
Uitdagingen en verbeterpunten
De grootste uitdaging binnen het programma is om meer ruimte te creëren voor vakoverstijgend onderwijs. Sandra: “Momenteel hebben we twee projectweken per jaar in de onderbouw, maar we zouden graag meer tijd willen besteden aan deze andere manier van onderwijs geven. Dat zal dan ten koste gaan van andere dingen, want in totaal komt er geen tijd bij. Dat proces van verandering en keuzes maken wat je wel en niet doet is ingewikkeld. Verder is het in de bovenbouw ook best moeilijk om, naast de examenprogramma’s, tijd te vinden en samenwerking tussen vakken te bewerkstelligen. Het opstellen van een leerplan Life Science is ook nog een uitdaging. Nu zijn we ‘gewoon begonnen’ en zijn er fantastische dingen ontstaan, maar daar moet nog meer richting aan gegeven worden.”
Marion - eigenaresse Kiemkracht64 (stadsboerderij) - "Wij vinden voedseleducatie voor vo-leerlingen erg belangrijk. Een duurzame toekomst begint bij weten hoe je eten wordt geproduceerd en waar het vandaan komt. Dat hebben we de leerlingen van Kandinsky ook meegegeven tijdens hun bezoek aan ons voedselbos!"
Actief, ervaringsgericht aan de slag
Is er zoiets als een succesformule voor een programma zoals dit? Sandra gelooft dat het vooral belangrijk is om dingen te doen die dichtbij de belevingswereld van de leerlingen staat, uitstapjes in de buurt en lekker actief bezig zijn.
Sandra: “Onze leerlingen waarderen het vooral dat ze lekker actief bezig zijn en die lessen lopen bijna als vanzelf. Bijvoorbeeld als ze de vleesloze hamburger bereiden, volgens het zelf bedachte recept met de boodschapjes die ze zelf gedaan hebben. Ze proeven dingen die ze wellicht thuis nog nooit gezien hebben. Of als ze microplastics onderzoeken die in de producten in hun eigen toilettas zitten, of een kunstwerk maken van het afvalplastic dat ze zelf verzameld hebben. De reacties van de leerlingen zijn heel positief, al vinden ze natuurlijk niet alles even leuk of interessant. Dat hoeft ook niet. We evalueren elke nieuwe projectweek heel uitgebreid, en passen dingen die niet goed werken aan voor het volgende jaar. Soms worden wij ook verrast, bijvoorbeeld als blijkt dat eersteklassers nauwelijks nog in de natuur komen met hun ouders, geen zin hebben in een uitstapje naar een ‘blote-voeten-pad’, maar vervolgens dolenthousiast door de modder banjeren en het een topdag vinden. We geven ze ervaringen en inzichten mee die heel waardevol zijn voor hun toekomst.”
Tips voor startende scholen
Voor scholen die een soortgelijk project/programma willen opzetten heeft Sandra nog een paar tips. “Kijk vooral naar wat wel mogelijk is en begin klein. Laat je niet te veel weerhouden door allerlei belemmeringen. Ga op zoek naar draagvlak binnen de school. En probeer niet alles zelf te ontwikkelen, maak gebruik van bestaande projecten en activiteiten.”
Leerdoelen bij de projectweek
Voeding
- je maakt kennis met een veel gebruikte manier om voedsel te bereiden;
- je leert hoe je een eigen recept kunnen samenstellen;
- je leert een eigen wereldburger te maken;
- je leert over het schrijven en opmaken van een receptpagina;
Natuur
- je leert wat een voedselbos is en welke invloed dit op de toekomst heeft;
Duurzaamheid
- je leert hoe je (in de toekomst) duurzaam en gezond kunt eten;
Gezondheid
- je leert over het verband tussen voeding en ziekte;
- je leert hoe je gezondheidswinst door het eten van gefermenteerde producten behaald kan worden;
Klimaat
- je hebt een mening over de productie van vlees.
Meer weten?
Bij de projectweek is een programmaboekje opgesteld. Dit geeft een idee van de activiteiten die zijn ondernomen en welke lesactiviteiten hier bij hoorden. Docenten die hierin interesse hebben, kunnen het boekje opvragen bij Don Willems; d.willems@kandinskycollege.nl.